Ateroskleroz Nedir?

Ateroskleroz, halk arasında "damar sertliği" olarak bilinen, atardamarların iç yüzeyinde plak birikmesi sonucu damarların sertleşmesi ve daralması durumudur. Bu plak, kolesterol, yağ, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşur ve zamanla atardamarları tıkayarak kan akışını azaltabilir veya tamamen engelleyebilir. Bu durum, kalp krizi, inme ve periferik arter hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. A Life Sağlık Grubu olarak hazırladığımız bu kapsamlı rehberde, ateroskleroz hakkında en çok merak edilenleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

Ateroskleroz, atardamarların iç yüzeyinde plak birikmesi sonucu damarların sertleşmesi ve daralması durumudur. Bu plak, kan dolaşımındaki kolesterol, yağ, kalsiyum ve diğer maddelerin damar duvarında birikmesiyle oluşur. Zamanla bu plak büyüyerek damarları daraltır ve kan akışını azaltır. Bu durum, dokulara ve organlara giden kan miktarını azaltarak oksijen ve besin maddelerinin taşınmasını engelleyebilir. Ateroskleroz, vücudun herhangi bir atardamarında gelişebilir, ancak en sık kalbi besleyen koroner arterlerde, beyne kan taşıyan karotis arterlerde ve bacaklara kan taşıyan periferik arterlerde görülür.

Aterosklerozun gelişiminde birçok faktör rol oynar. Bu faktörler arasında:

• Yüksek kolesterol: Kanda yüksek düzeyde LDL kolesterol ("kötü" kolesterol) bulunması, ateroskleroz gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. LDL kolesterol, damar duvarında birikerek plak oluşumuna katkıda bulunur.
• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon, damar duvarına zarar vererek plak oluşumunu kolaylaştırır.
• Sigara içme: Sigara içmek, damar duvarına zarar verir ve plak oluşumunu hızlandırır.
• Diyabet: Diyabet (şeker hastalığı), kan şekerinin yüksek olması nedeniyle damar hasarına ve ateroskleroz gelişimine neden olabilir.
• Obezite: Aşırı kilo veya obezite, ateroskleroz riskini artırır.
• Hareketsiz yaşam tarzı: Düzenli egzersiz yapmamak, ateroskleroz riskini artırır.
• Aile öyküsü: Ailesinde kalp hastalığı olan kişilerde ateroskleroz riski daha yüksektir.
• Yaş: Yaş ilerledikçe ateroskleroz riski artar.
• Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara göre ateroskleroz riski daha yüksektir.
• Stres: Kronik stres, ateroskleroz riskini artırabilir.

Ateroskleroz, çoğu zaman erken evrelerde belirti vermez. Belirtiler, etkilenen atardamarlara ve kan akışının azalma derecesine bağlı olarak değişir. Aterosklerozun en sık görülen belirtileri şunlardır:

• Göğüs ağrısı (anjina pektoris): Kalbi besleyen koroner arterlerde ateroskleroz gelişirse, göğüs ağrısına neden olabilir. Göğüs ağrısı, sıkışma, baskı, yanma veya ağırlık hissi şeklinde olabilir. Genellikle egzersiz yaparken veya stres altındayken ortaya çıkar ve dinlenmekle geçer.
• Nefes darlığı: Kalp veya akciğerlerdeki atardamarlarda ateroskleroz gelişirse, nefes darlığına neden olabilir.
• Bacaklarda ağrı ve kramplar (kladikasyon): Bacaklara kan taşıyan periferik arterlerde ateroskleroz gelişirse, yürürken bacaklarda ağrı ve kramplara neden olabilir. Dinlenmekle geçer.
• Kol veya bacaklarda uyuşma veya karıncalanma: Kol veya bacaklardaki atardamarlarda ateroskleroz gelişirse, uyuşma veya karıncalanmaya neden olabilir.
• Baş dönmesi ve bayılma: Beyne kan taşıyan karotis arterlerde ateroskleroz gelişirse, baş dönmesi ve bayılmaya neden olabilir.
• Konuşma bozukluğu ve görme bozuklukları: Beyne kan taşıyan atardamarlarda ateroskleroz gelişirse, konuşma bozukluğu ve görme bozuklukları gibi nörolojik belirtilere neden olabilir.
• Erektil disfonksiyon: Penise kan taşıyan atardamarlarda ateroskleroz gelişirse, erektil disfonksiyona (sertleşme sorunu) neden olabilir.

Ateroskleroz teşhisi için kullanılan yöntemler şunlardır:

• Fizik muayene: Doktorunuz, kalp atışlarınızı ve kan basıncınızı ölçecek, steteskopla kalbinizi ve atardamarlarınızı dinleyecek ve bacaklarınızda nabız kontrolü yapacaktır.
• Kan testleri: Kolesterol ve kan şeker gibi kan testleri, enfeksiyon belirteçlerini ve diğer sağlık parametrelerini değerlendirmek için yapılır.
• Elektrokardiyografi (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Kalp ritmi bozukluklarını ve kalp kasına yeterince kan gidip gitmediğini gösterir.
• Ekokardiyografi (EKO): Kalbin yapısını ve fonksiyonlarını görüntülemek için kullanılan bir ultrason yöntemidir. Kalp kasının ne kadar iyi pompaladığını ve kalp kapakçıklarının nasıl çalıştığını gösterir.
• Efor testi: EKG'nin egzersiz sırasında kaydedilmesiyle kalbin yük altında nasıl çalıştığını değerlendirir. Kalp kasına yeterince kan gidip gitmediğini gösterir.
• Holter EKG: Kalp ritmini 24 saat boyunca kaydederek aralıklı kalp ritim bozukluklarını tespit etmeye yardımcı olur.
• Koroner anjiyografi: Kalp damarlarının görüntülenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Kalp damarlarındaki daralma ve tıkanıklıkları gösterir.
• Doppler ultrasonu: Kan damarlarındaki kan akışını ölçen bir yöntemdir. Atardamarlardaki daralma ve tıkanıklıkları tespit etmeye yardımcı olur.
• Bilgisayarlı tomografi anjiyografi (BTA): Damarların üç boyutlu görüntülerini elde etmek için kullanılan bir yöntemdir. Atardamarlardaki daralma ve tıkanıklıkları gösterir.
• Manyetik rezonans anjiyografi (MRA): Damarların detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılan bir yöntemdir. Atardamarlardaki daralma ve tıkanıklıkları gösterir.

Ateroskleroz tedavisinin amacı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, belirtileri hafifletmek ve komplikasyonları (kalp krizi, inme gibi) önlemektir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale yer alır.

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

  • Sağlıklı beslenme: Düşük yağlı, düşük kolesterollü ve yüksek lifli bir diyet uygulayın. Meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız protein kaynakları tüketin. Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol içeren gıdalardan kaçının.
  • Düzenli egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yüksek şiddette egzersiz yapın. Yürüyüş, koşu, yüzme, bisiklet gibi aktiviteleri tercih edebilirsiniz.
  • Kilo vermek: Aşırı kilo veya obezite, ateroskleroz riskini artırır. Sağlıklı bir kilo vermek veya korumak, ateroskleroz riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Sigarayı bırakmak: Sigara içmek, ateroskleroz gelişimini hızlandırır. Sigarayı bırakmak, damar sağlığınızı iyileştirmeye ve ateroskleroz riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Stres yönetimi: Kronik stres, ateroskleroz riskini artırabilir. Stres yönetimi teknikleri (yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri gibi) uygulayarak stresinizi azaltmaya çalışın.

• İlaç Tedavisi:

  • Kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler): Kanda LDL kolesterol ("kötü" kolesterol) düzeyini düşürmeye yardımcı olur.
  • Tansiyon ilaçları: Kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.
  • Antiplatelet ilaçlar (aspirin gibi): Kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olur.
  • Diğer ilaçlar: Doktorunuz, diğer ilaçları da reçete edebilir.

• Cerrahi Müdahale:

  • Anjiyoplasti ve stent yerleştirme: Daralmış veya tıkanmış atardamarları açmak için kullanılan bir yöntemdir. Anjiyoplasti sırasında, bir balon kateter kullanılarak daralmış bölge genişletilir ve bir stent (metal veya plastik bir tüp) yerleştirilerek damarın açık kalması sağlanır.
  • Bypass cerrahisi: Tıkanmış bir atardamarın yerine yeni bir damar (genellikle bacaktan veya koldan alınan bir damar) yerleştirilerek kan akışının yeniden sağlanması işlemidir.
  • Karotis endarterektomi: Boyundaki karotis arterlerde plak birikimini temizlemek için yapılan bir ameliyattır.

Ateroskleroz, atardamarların iç yüzeyinde plak birikmesi sonucu damarların sertleşmesi ve daralması durumudur. Bu durum, kalp krizi, inme ve periferik arter hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Ateroskleroz belirtileri, etkilenen atardamarlara ve kan akışının azalma derecesine bağlı olarak değişir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, bacaklarda ağrı ve kramplar, kol veya bacaklarda uyuşma veya karıncalanma, baş dönmesi ve bayılma gibi belirtiler görülebilir.

Aterosklerozun gelişiminde birçok faktör rol oynar. Yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, sigara içme, diyabet, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, aile öyküsü, yaş ve cinsiyet gibi faktörler ateroskleroz riskini artırır.

Ateroskleroz teşhisi için fizik muayene, kan testleri, EKG, ekokardiyografi, efor testi, Holter EKG, koroner anjiyografi, Doppler ultrasonu, bilgisayarlı tomografi anjiyografi (BTA) ve manyetik rezonans anjiyografi (MRA) gibi yöntemler kullanılabilir.

Ateroskleroz tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale gibi yöntemler kullanılabilir.

Aterosklerozdan korunmak için sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, kilo vermek, sigara içmemek ve stresi yönetmek önemlidir.

Ateroskleroz, herkeste görülebilir, ancak bazı kişilerde risk daha yüksektir. Yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, sigara içme, diyabet, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, aile öyküsü, yaş ve erkek olmak gibi faktörler ateroskleroz riskini artırır.

Ateroskleroz, yıllar içinde yavaş yavaş gelişen bir hastalıktır. Belirtiler genellikle orta yaş veya daha ileri yaşlarda ortaya çıkar.

Aterosklerozun gelişiminde genetik faktörler rol oynayabilir. Ailesinde kalp hastalığı olan kişilerde ateroskleroz riski daha yüksektir.

Ateroskleroz tedavi edilmezse, kalp krizi, inme, periferik arter hastalığı ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

• Koroner arter hastalığı (KAH): Kalbi besleyen koroner arterlerde ateroskleroz gelişmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Göğüs ağrısı (anjina pektoris), nefes darlığı, kalp krizi gibi belirtilere neden olabilir.
• İnme: Beyne kan taşıyan atardamarlarda ateroskleroz gelişmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Felç, konuşma bozukluğu, görme bozuklukları gibi belirtilere neden olabilir.
• Periferik arter hastalığı (PAH): Bacak ve kollardaki atardamarlarda ateroskleroz gelişmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Yürürken bacaklarda ağrı ve kramplar (kladikasyon), bacaklarda yaralar, gangren gibi belirtilere neden olabilir.
• Böbrek hastalığı: Böbreklere kan taşıyan atardamarlarda ateroskleroz gelişmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Ateroskleroz, yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, kilo vermek, sigara içmemek ve stresi yönetmek ateroskleroz riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Ateroskleroz veya diğer kalp ve damar hastalıkları ile ilgili endişeleriniz varsa, lütfen A Life Sağlık Grubu ile iletişime geçin. Deneyimli kardiyoloji uzmanlarımız ve ileri tanı yöntemlerimizle size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.